بررسی و تحلیل عوامل مؤثر بر تخلفات ساختمانی در شهرهای کوچک (نمونۀ موردی: شهر بابلسر)

شهر امروز برآیند نیروهای اقتصادی، اجتماعی- فرهنگی و سیاسی مختلفی است که در فیزیک و هندسۀ آن بروز و ظهور کالبدی یافته و هر کدام از این نیروها از طریق کُنشگران خود یعنی شهروندان به گونه‌ای کالبد شهر را تحت تأثیر قرار می‌دهند؛ پاره‌ای قانونمند و باضابطه و عده‌ای فراقانون و بی‌ضابطه. در این میان مدیریت شهری در راستای ادارۀ بهینه و پایدار شهر بر اساس برنامه‌های توسعه‌ با چالش‌های متعددی روبه‌روست. یکی از چالش‌های عمده، تخلفاتی است که در حوزۀ ساخت‌وساز رایج است و تأثیر شایان توجهی بر پیکرۀ شهر بر جای می‌‌گذارد. این تخلفات تحت تأثیر عملکرد و نفوذ نیروهای پیش‌گفته در حوزه‌های مختلف متفاوت و متنوع است. این تحقیق با هدف پی بردن به ماهیت این تخلفات و نیز بررسی راهکارهای مدیریتی آن در شهر بابلسر، به عنوان یکی از شهرهای کوچک و ساحلی کشور، پایه‌ریزی شده است تا ضمن تحلیل روند این تخلفات و بازشناسی علل و عوامل مؤثر بر آن، شناخت بهتری از وضع موجود حاصل گردد و بستری مناسب برای برنامه‌ریزی‌های آتی و مدیریت بهینۀ شهری فراهم آید. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی- تحلیلی با بهره‌گیری از نرم‌افزارهای GIS است. برای دستیابی به این هدف ابتدا شهر بابلسر به چهار حوزه تقسیم‌بندی گردید و همۀ اطلاعات تخلفات ساختمانی بر اساس حوزه‌بندی استخراج و جدول‌ها و نقشه‌های مورد نیاز تهیه و تجزیه و تحلیل شد. نتایج نشان می‌‌دهد که بیشتر تخلفات ساختمانی در شهر بابلسر مربوط به واحدهای مسکونی است. مؤثرترین عوامل در بروز تخلفات ساختمانی نقص در قوانین ساختمانی، نبود قوانین بومی، ناهماهنگی مدیریت‌های مختلف شهری، کمبود تسهیلات برای اقشار کم‌درآمد، نبود نظارت شبانه‌روزی در بحث تخلفات ساختمانی و نقصان حمایت‌های قضایی است.